2.3. Dạy học giải quyết vấn đề

Bước 1: Nhận biết và phát biểu vấn đề:

• Vấn đề được chọn phải là vấn đề thực tiễn: xuất phát từ cuộc sống, từ các thí nghiệm.

• GV dẫn dắt HS vào vấn đề hoặc dẫn dắt (nêu tình huống) để HS tự phát biểu ra vấn đề: GV cần kết nối với các kiến thức cũ của HS để đưa HS vào mâu thuẫn nhận thức

• Vấn đề cần đủ phức tạp, tương xứng với 1 cá nhân hoặc 1 nhóm HS.

• Vấn đề có thể được đặt ra ở hoạt động mở đầu, xuyên suốt và gắn kết các hoạt động tiếp theo, để cuối cùng sau tất cả các hoạt động thì HS có thể giải quyết được vấn đề.

Bước 2: Lập kế hoạch giải quyết vấn đề:

• HS tự đề xuất hoặc GV đề nghị một vài cách tìm hướng giải quyết.

• Kế hoạch giải quyết vấn đề (giả thuyết) có thể là: tìm đọc tài liệu (SGK, sách tham khảo), tìm kiếm trên Internet (GV cần có hướng dẫn cụ thể về cách thức tìm kiếm trên Internet, các nguồn tin cậy…), đề xuất việc sử dụng thí nghiệm, phần mềm mô phỏng…

Bước 3: HS thực hiện kế hoạch

• Sau khi có hướng giải quyết, HS thực hiện thí nghiệm, dùng phần mềm mô phỏng… để kiểm chứng giải pháp đã đề ra.

• Lưu ý: việc sử dụng thí nghiệm trong DH GQVĐ là để kiểm chứng giải pháp, từ đó xác nhận giải pháp có phù hợp hay không, trong khi ở DHKP thì việc sử dụng thí nghiệm để kiểm chứng giả thuyết, nhằm giải đáp câu hỏi được đặt ra ban đầu gắn với thí nghiệm đó.

• HS báo cáo, thảo luận: bằng hình thức seminar, thuyết trình…

Bước 4: Kiểm tra, đánh giá, kết luận

GV hướng dẫn HS rút ra kết luận phù hợp với kiến thức môn học. 

Ví dụ 1:

• Viết được phương trình hoá học của phản ứng tự oxi hoá – khử của chlorine trong phản ứng với dung dịch sodium hydroxide ở nhiệt độ thường và khi đun nóng; ứng dụng của phản ứng này trong sản xuất chất tẩy rửa.

• Thực hiện được (hoặc quan sát video) thí nghiệm tính tẩy màu của khí chlorine ẩm. 

Hoạt động:

1. GV dẫn dắt vấn đề: Vì sao nước Javel lại có tính khử khuẩn, tẩy màu?

2. HS đề xuất hướng giải quyết: tìm đọc tài liệu, thử nghiệm tính tẩy màu của nước Javel.

3. HS thực hiện kế hoạch: đọc tài liệu và giải thích các quá trình diễn ra, làm thí nghiệm tẩy màu của nước chlorine và nước Javel.

4. HS trình bày phương án câu hỏi, GV kết luận và mở rộng vấn đề về sản xuất nước Javel.