12.3. Hợp chất chứa nitrogen
Amine
Mục tiêu bài học:
Nêu được khái niệm amine và phân loại amine (theo bậc của amine và bản chất gốc hydrocarbon).
Viết được công thức cấu tạo và gọi được tên một số amine theo danh pháp thế, danh pháp gốc – chức (số nguyên tử C trong phân tử ≤ 5), tên thông thường của một số amine hay gặp.
Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí của amine (trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, khả năng hoà tan).
Trình bày được đặc điểm cấu tạo phân tử và hình dạng phân tử methylamine và aniline.
Trình bày được tính chất hoá học đặc trưng của amine:
Tính chất của nhóm –NH2: tính base (với quỳ tím, với HCl, với FeCl3), phản ứng tạo phức của methylamine (hoặc ethylamine) với Cu(OH)2, phản ứng với nitrous acid (axit nitrơ)
Phản ứng thế ở nhân thơm (với nước bromine) của aniline (anilin)
Thực hiện được (hoặc quan sát video) thí nghiệm về phản ứng của dung dịch methylamine (hoặc ethylamine) với quỳ tím (chất chỉ thị), với HCl, với iron(III) chloride (FeCl3), với copper(II) hydroxide (Cu(OH)2); phản ứng của aniline với nước bromine; mô tả được các hiện tượng thí nghiệm và giải thích được tính chất hoá học của amine.
Trình bày được ứng dụng của amine (ứng dụng của diamine và aniline); các phương pháp điều chế amine (khử hợp chất nitro và thế nguyên tử H trong phân tử ammonia).
Đặt được câu hỏi khi phân tích vấn đề. Sử dụng được công cụ tìm kiếm hiệu quả để giải quyết vấn đề.
Hoạt động 1: Mở đầu
HS đặt được câu hỏi từ vấn đề mùi tanh của cá.
HS xác định được phương thức tìm câu trả lời (sử dụng công cụ tìm kiếm và ChatGPT).
PPDH: Dạy học dựa trên vấn đề
Thời gian: 15 phút
Nội dung hoạt động
HS nhận phiếu học tập, đọc và nghe giới thiệu về vấn đề mùi tanh của cá. HS đặt 3 câu hỏi nhằm giải quyết vấn đề được đặt ra.
GV và HS xác định các câu hỏi chính sẽ tìm hiểu trong bài học.
GV hướng dẫn HS cách đặt câu hỏi với AI theo hướng dẫn. Lấy ví dụ là "Các cách khử mùi tanh của cá".
Hoạt động 2: Vì sao cá có mùi tanh?
Nêu được khái niệm amine và phân loại amine (theo bậc của amine và bản chất gốc hydrocarbon).
Viết được công thức cấu tạo và gọi được tên một số amine theo danh pháp thế, danh pháp gốc – chức (số nguyên tử C trong phân tử ≤ 5), tên thông thường của một số amine hay gặp.
PPDH: Dạy học dựa trên vấn đề
Thời gian: 30 phút
Nội dung hoạt động
Nhiệm vụ 1: Vì sao cá có mùi tanh?
HS đặt câu hỏi cho ChatGPT (theo các câu hỏi trong phiếu học tập), viết câu trả lời vào phiếu.
HS trình bày câu trả lời, HS khác đối sánh với kết quả của mình, thảo luận.
GV kết luận câu trả lời phù hợp, dẫn dắt HS nêu khái niệm amine, phân loại amine.
Nhiệm vụ 2: Đọc tên như thế nào?
HS đặt câu hỏi cho ChatGPT để đọc tên một số amine (ghi sẵn trong PHT). GV kết luận cách đọc tên amine, lưu ý về tính chính xác của ChatGPT (gọi sai tên của CH3CH2-NH-CH(CH3)2).
HS viết công thức cấu tạo của các amine được cho sẵn tên, kiểm tra lại bằng ChatGPT. Lưu ý về tính chính xác của ChatGPT.
Hoạt động 3: Vì sao có thể dùng nước sạch, nước muối, rượu để tẩy mùi tanh?
Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí của amine (trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, khả năng hoà tan).
PPDH: Dạy học dựa trên vấn đề
Thời gian: 15 phút
Nội dung hoạt động
HS tìm kiếm thông tin để trả lời câu hỏi "Vì sao có thể dùng nước sạch / nước muối / rượu để tẩy mùi tanh?". GV hướng dẫn HS phản hồi cho AI để làm rõ thông tin.
HS báo cáo kết quả tìm kiếm và thảo luận.
GV kết luận về tính chất vật lí của amine.
Hoạt động 4: Vì sao có thể dùng giấm, chanh để tẩy mùi tanh?
Trình bày được đặc điểm cấu tạo phân tử và hình dạng phân tử methylamine và aniline.
Nêu được đặc điểm về tính chất vật lí của amine (trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, khả năng hoà tan).
Quan sát video thí nghiệm về phản ứng của dung dịch methylamine (hoặc ethylamine) với quỳ tím (chất chỉ thị), với HCl, với iron(III) chloride (FeCl3)
PPDH: Dạy học dựa trên vấn đề
Thời gian: 30 phút
Nội dung hoạt động
HS tìm kiếm thông tin để trả lời câu hỏi "Vì sao có thể dùng giấm, chanh để tẩy mùi tanh?" (theo các câu hỏi gợi mở trong PHT). GV hướng dẫn HS phản hồi cho AI để làm rõ thông tin.
HS báo cáo kết quả tìm kiếm và thảo luận. GV chiếu video của nhà khoa học giải thích, nhằm xác nhận tính chính xác của thông tin do ChatGPT cung cấp.
GV kết luận về đặc điểm cấu tạo phân tử của amine, từ đó giải thích tính chất hoá học của amine (tính base). GV chiếu video thí nghiệm, HS mô tả hiện tượng.
